1) Aditz laguntzailea lau aditz laguntzaile jakin erabiltzen ditu euskarak bere euskalki guztietan eta euskara batua:
INDIKAT. | BESTEETAN ( Agintera, Subjuntiboa eta Ahalera) | |
Nor (nori) | Izan | edin |
Nor (nori) nork | ukan | ezan |
Bizkaiera da salbuespena; izan ere, EZAN aditz laguntzailearen ordez EGINerabiltzen baitu. Adibidez:
(EB) etxera(tu) zitzala > etxeratu e(g)izala (B)
(EB) Gabon gaua pozik igaro dezagun > Gabon gaua pozik igaro da (g) igun (B)
(EB) ipini ezazu > ipini (B) e (g) izu
(EB) atera ezan > atera egin
(EB) ipini diezagula > ipini da(g)igula
2) Aditz laguntzailean -o- bokalaren aldeko aukera du egina: dot, dozu...
(EB) Eskaririk beroenarekin esan dut > eskaririk beroenagaz esan dot (B)
(EB) uste izango duzu bada, ez dugula edukiko ardorik > usteko dozu bada ezdogula eukiko ardorik (B)
(EB) esan dizut > esan dotzut (B)
(EB) esan degu > esan dogu (B)
3) Aditz-pluralgilea, beste euskalkietan tartekaturik doana sarritan, bizkaieraz azken puntan doa eta -z da beti.
(EB) dauZkagu > (B) daukaguZ
(EB) diZKIo > (B) deutsoZ
(EB) zeuden > egoZan (B)
(EB) jaso zituen > jaso ebaZan (B)
(EB) ahaztu zitzaizkion > aztu jakoZan (B)
(EB) estalirik zeuzkan > estaldurik eukaZan (B)
4) Iraganean hirugarren pertsonaren morfema-ezaugarria (z-) galdu egiten da. (Gipuzkoako Bizkaieran, Bergara, Oñati etab. aldean ez da lege hau betetzen).
(EB) zegoen > (B) _egoan
(EB) zuten > (B) eben
(EB) estalirik zeuzkan > estaldurik _eukazan (B)
(EB) igerian zebiltzan > igarian _ebiltzan (B)
Ez, hala ere, Gipuzkoako bizkaieraz: esan zeben, esan zostan...
5) Hegoaldeko ohiturari jarraituz, bizkaierak ez du aditzoinik erabiltzen.
(EB) ekar diezaion > (B) ekarRI deion
(EB) etxera zitzala > etxeraTU eizala
(EB) igar daiteke > igarRI leikeo
6) Aditz-taula euskara batua eta bizkaiera alderatuz:
Testuak: AHOTSAK.COM (AH) eta KRESALA (KR)
No hay comentarios:
Publicar un comentario
Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.